Αν και η ιδιοσυγκρασία του κάθε ανθρώπου διαφέρει από άτομο σε άτομο και ο κάθε άνθρωπος παρουσιάζεται να είναι μοναδικός και ιδιαίτερος, υπάρχουν ορισμένα χαρακτηριστικά που συναντώνται, εάν όχι σε όλους, στην πλειοψηφία του πληθυσμού των ανθρώπων. Ένα από αυτά που ίσως μοιάζει αρκετά γνώριμο σε πολλούς είναι η συνεχής ανάγκη ενός ατόμου να αποκτήσει κάτι περισσότερο. Ένα συνεχές συναίσθημα μη ικανοποίησης με τις εκάστοτε καταστάσεις όσο ευχάριστες ή φαινομενικά πλήρεις κι αν αυτές παρουσιάζονται. Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι έχουν περάσει έστω και για μία στιγμή στη ζωή τους από μία εσωτερική ενόχληση που συνδέεται με την επιθυμία για κάτι περισσότερο.
Δύναται να έχει αρκετές μορφές τόσο ως προς το συναισθηματικό της μέρος όσο και στη θεματολογία με την οποία σχετίζεται. Για παράδειγμα, μπορεί να συναντάται με τη μορφή μιας αγωνίας για το τι έπεται, ένα άγχος ή φόβος, μία ένταση, μία ακαθόριστη εσωτερική δυσαρέσκεια που είναι λογικό να προκαλεί σύγχυση σε έναν άνθρωπο. Μπορεί όμως να εμφανίζεται και ως ανία, ένα συνεχές ουδέτερο παγωμένο συναίσθημα, μία ακαθόριστη και νωχελική κατάσταση που μουδιάζει το σώμα σε σημείο που να γίνεται ανυπόφορο για το ίδιο το άτομο.
Επιπλέον μπορεί και να εμφανίζεται σε πολλούς τομείς ενός ανθρώπου, είτε αυτοί αφορούν την εργασία κάποιου, είτε τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις του και τις σχέσεις που αναπτύσσει με τα άλλα άτομα είτε ακόμα και τη σχέση του με τον εαυτό του και την προσωπική του εξέλιξη. Κάτι τέτοιες στιγμές είναι που άνθρωποι περικλείονται από σκέψεις όπως «τι θέλω;», «γιατί το νιώθω τώρα αυτό;», «τι μου συμβαίνει; Λες να τρελαίνομαι;», «αφού είναι όλα καλά, εγώ γιατί νιώθω έτσι;», «γιατί είμαι αχάριστος;», «γιατί δεν μπορώ να ευχαριστηθώ με τίποτα;», «βαριέμαι», «δεν μπορεί να με κάνει χαρούμενο τίποτα», και εγκλωβίζονται σε ένα φαύλο κύκλο δυσαρέσκειας και αναζήτησης. Παραταύτα, είναι ενδιαφέρον να εξετάσουμε γιατί ένας άνθρωπος εμπλέκεται σε τέτοιες διαδικασίες. Είναι η ανθρώπινη φύση έτσι; Το προκαλούν οι ίδιοι οι άνθρωποι; Μήπως είναι μέρος του γενικότερου συνόλου; Προσφέρει κάτι στον άνθρωπο είτε στο γενικότερο σύνολο; Πού αποσκοπεί; Ίσως είναι ένας έμφυτος μηχανισμός τόσο για να κινητοποιεί ένα άτομο ως προς την εξέλιξη. Ίσως όμως και είναι ένα “ελάττωμα” του ανθρώπου που να πηγάζει από την ορμή του για επιβίωση και το άγχος που αυτό προκαλεί.
Καθώς όμως η ακριβής απάντηση ως προς το από πού πηγάζουν αυτές οι σκέψεις μπορεί να μην υπάρχει ή να είναι διαφορετική για τον καθένα, θα ήταν αξιοσημειώτο να δουμε εάν μπορεί με κάποιο τρόπο να γίνει αυτό το συναίσθημα δημιουργικό. Για παράδειγμα, θα μπορούσαμε να το δούμε είτε ως ένα σύμπτωμα κατάθλιψης όπου το άτομο δεν μπορεί να βιώσει εύκολα της ικανοποίηση ή θα μπορούσαμε να το δούμε και ως μία ευκαιρία που δίνεται στο άτομο σαν πρόκληση ώστε να πάρει τον έλεγχο των καταστάσεων και των συναισθημάτων του. Μία πρόκληση που αποσκοπεί στο να χτυπήσει τον πιο παιδιάστικο χαρακτήρα μας και με περίτεχνους χειρισμούς να τον οδηγήσει στην κινητοποίηση και την εξέλιξη του εαυτού μας, όπως ένα γονιό που ξεγελά το παιδί του με φράσεις όπως «μη φας», «μην μαζέψεις τα παιχνίδια σου» με σκοπό αυτό να κάνει το αντίθετο. Έτσι και η τάση αυτή να “βαριόμαστε” εύκολα μπορεί χρησιμεύσει και ως μία εναντίωση στη στασιμότητα και να βοηθήσει το άτομο να προχωρήσει σε ένα επόμενο σταδιο στη ζωή του.
Εάν λοιπόν αυτό το συναίσθημα της έλλειψης ικανοποίησης και αναζήτησης ενδιαφέροντος από άλλες πηγές δεν είναι κάτι που δυσχαιρένει σε κλινικό επίπεδο, δηλαδή ένα σύμπτωμα μίας συναισθηματικής διαταραχής, όπως η κατάθλιψη, όπου χρειάζεται άμεσα η βοήθεια από κάποιον ειδικό, τότε είναι εφικτό το άτομο να μπορέσει να το αντιμετωπίσει με διάφορους τρόπους και μάλιστα να βελτιώσει κατά πολύ την ποιότητα ζωής του. Για παράδειγμα να αναθεωρήσει τους στόχους του ή να βάλει καινούριους, είτε σε επαγγελματικό, είτε σε διαπροσωπικό είτε και σε ατομικό τομέα. Η ενδοσκόπιση και η αναζήτηση για νέα πράγματα που ευχαριστούν και τροφοδοτούν με ενέργεια τον καθένα είναι εξίσου βοηθητική τόσο σε κλινικές όσο και σε μη κλινικές περιπτώσεις.
Ένα άτομο που ακολουθεί την ίδια ρουτίνα επί χρόνια είναι φυσιολογικό και επόμενο να δυσαρεστηθεί από αυτήν κάποια στιγμή στη ζωή του, καθότι είμαστε οργανισμοί που αποσκοπούν στην εξέλιξη και όταν μένουμε στάσιμοι για πολύ χρειαζόμαστε να κινητοποιηθούμε για να προχωρήσουμε παρακάτω. Εάν λοιπόν ξεπεράσουμε το στάδιο αυτό της δυσαρέσκειας που μας επιφέρει η “ανία” μας σε μία συγκεκριμένη περίοδο θα δούμε πως η προσπάθεια που κάναμε για να προχωρήσουμε ήταν από μόνη της βοηθητική ως προς την εξέλιξή μας και συνεπώς τα συναισθήματά μας αλλάζουν κι αυτά παράλληλα. Βλέποντας το συναίσθημα αυτό ως κινητήριο και αξιοποιώντας το μόνο να ωφεληθεί κανείς από αυτό μπορεί, καθώς όπως και τα υπόλοιπα συναισθήματα με “αρνητική” χροιά μπορεί να αποβεί αρκετά δημιουργικό εάν κάνουμε κάτι με αυτό και δεν το αφήσουμε να μας καταβάλλει.
Ερασμία Μώρου-Σμυρνάκη
MSc Clinical and Community Psychology
Συνθετική Ψυχοθεραπεία
