Κυκλική Αιτιότητα στα ζευγάρια – Ποιός φταίει;

Έχουμε συνηθίσει στους τσακωμούς μας να ψάχνουμε ποιος φταίει, ποιος άρχισε και το αίτιο που γίνεται όλη αυτή η σύγκρουση. Φράσεις όπως «με γράφεις», «δεν ασχολείσαι μαζί μου», «δεν έχεις ποτέ χρόνο για μένα», «όλο αδιαφορείς» και λοιπά είναι γνωστές σχεδόν σε όλους μας, όπως και φράσεις όπως «όλο γκρινιάζεις», «με πρίζεις», «άρχισες πάλι τη γκρίνια;» και λοιπές. Και έρχεται η μεγάλη ερώτηση: Ποιος εν τέλει φταίει για αυτό; Σε μια γραμμική αιτιότητα (που θα είχε δηλαδή ξεκάθαρο αίτιο=>αποτέλεσμα) θα λέγαμε πως επειδή ο ένας σύντροφος αδιαφορεί ο άλλος σύντροφος αρχίζει τη μουρμούρα. Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι όμως πιο πολύπλοκες. Το ίδιο θα μπορούσαμε να πούμε και ανάποδα: «ο ένας σύντροφος μουρμουρίζει για αυτό ο άλλος αποτραβιέται και αδιαφορεί». Το θέμα αυτό μοιάζει λίγο με την ερώτηση «η κότα έκανε το αβγό ή το αβγό την κότα;» και αυτό γιατί στις ανθρώπινες σχέσεις η αιτιότητα δεν είναι γραμμική αλλά κυκλική. Όσο ο ένας σύντροφος αποφεύγει τη σχέση τόσο ο άλλος γκρινιάζει και όσο ο άλλος γκρινιάζει τόσο την αποφεύγει περισσότερο.

Το σχήμα αυτό θυμίζει ένα αέναο φαύλο κύκλο που όλο και μεγαλώνει σε εντάσσεις ή καταλήγει σε μεγάλη αποστασιοποίηση του ζεύγους. Στον κύκλο αυτό δεν είναι ξεκάθαρο ποιος «φταίει» γιατί έχουν και οι 2 συμμετοχή αλλά όχι απαραίτητα και ευθύνη για το πως ξεκίνησε. Ο κύκλος αυτός ξεκίνησε από μία σειρά παραγόντων και συνεχίζεται και από τους 2.

Ένα ζευγάρι που παλεύει μέσα σε έναν τέτοιο κύκλο, δεν παλεύει μεταξύ του αλλά με τις σκέψεις όπως: «αδιαφορεί γιατί δεν με θέλει, είμαι ανεπιθύμητος» ή «μου γκρινιάζει γιατί έκανα πάλι κάτι λάθος, δεν της είμαι αρκετός» Θα μπορούσαμε να κατηγορήσουμε κάποιον για το ότι νιώθει ανεπιθύμητος; Θα σκεφτόμασταν ποτέ να πούμε «φταις» σε κάποιον για το ότι νιώθει ανεπαρκής; Μάλλον όχι…και αυτό γιατί δεν ευθυνόμαστε για τα βιώματά μας και για το πως μας δημιουργήθηκαν τέτοιες πεποιθήσεις και σκέψεις.

Το χρήσιμο όμως στο να «λύσουμε» τέτοια ζητήματα στα ζευγάρια και στο να σπάσουμε αυτούς τους φαύλους κύκλους δεν είναι να βρούμε ούτε ποιος το άρχισε ούτε ποιος «φταίει» παραπάνω, αλλά στο τι εξυπηρετεί η κάθε συμπεριφορά, το κάθε όπλο. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα όταν ο ένας σύντροφος «γκρινιάζει» ίσως «πολεμάει» με το να μην μείνει αδιάφορος, με το να ακουστεί στον απέναντί του, αντ’ αυτού όμως βλέπει έναν σύντροφο που αποσύρεται και τον αποφεύγει με αποτέλεσμα να επιβεβαιώνει στο μυαλό του ότι ο σύντροφος αδιαφορεί και επομένως ότι ο ίδιος είναι ανεπιθύμητος, οπότε γκρινιάζει πιο δυνατά για να ακουστεί. Ο σύντροφος όμως κάθε φορά που ακούει «γκρίνια» το νιώθει σαν κριτική και σαν επίπληξη και πυροδοτούνται σκέψεις όπως «δεν είμαι ικανός, ό,τι και αν κάνω δεν αρκεί γιατί δεν είμαι αρκετός» οπότε έχει σαν όπλο του το να «φύγει» από την επίπληξη και να μην κάνει τίποτα (γιατί «ό,τι και αν κάνω δεν της αρκεί, οπότε ας μην κάνω τίποτα για να μη δει την ανεπάρκειά μου»).

Ωστόσο, δεν έχουμε την ευθύνη για τα βιώματά μας, έχουμε όμως την ευθύνη του εαυτού μας. Εάν εγώ καταλάβω πως νιώθω και τι με ωθεί στο να συμπεριφερθώ έτσι τότε θα εστιάσω σε αυτό και να το εκφράσω με τρόπο με τον οποίο θα συνδεθώ με τον άλλον αντί να ψάχνω τις ευθύνες σε συμπεριφορές του απέναντι ο κύκλος ίσως σπάσει. Ο στόχος για την υγιή επικοινωνία και την εγγύτητα είναι να γίνουν οι σύντροφοι από αντίπαλοι σύμμαχοι, γιατί ο πόλεμος δεν είναι μεταξύ τους.